[1899] Um stóra d'Zizim Figuera (c'Maria Salema e Djô Fei na mei)

Zizim Figuera

Já várias vezes o dissemos e de novo o repetimos: não houve ninguém que como Zizim Figuera nos transmitisse com tão grande qualidade através do crioulo de São Vicente as cores da ilha e das suas gentes. Contudo, desaparecido o saudoso escriba, os seus textos sobrevivem, aqui e ali, tardando o livro que os compile e os traga (e ao autor) de novo ao nosso convívio. Este texto vem-nos do blogue "Islas de Cabo Verde" (que cremos desactivado), onde se reunem algumas das famosas stóra d'Zizim. E como no post anterior falámos de Djô Fei e de Mari Salema, nada melhor que esta prosa fabulosa para de novo nos recordar duas personagens inesquecíveis da são-vicentina ilha.

Mèlòde Pa Tchàda

Mèlòd pà tchàda, éra assim q'mnin d'nos rua tàva grità, hora q'novi'hora da note tàva dà na tchon d'Mindelo-Saocent e q'bo tàva oià séi d'broc, tud qés amjér q' sés làta na cabèça na camin d'Caizim.

Tud cosa tem sé splicaçon e Caizim catinha culpa, d'olt d'sé pédéstal drriba d' mar, moda um Castél Imprial, d'ser pr'além cagatòrio pùblic, dondé q'tud gent tàva bà pàgà sé maldade, e também d'ser centr de recépçon d'tud merda de Mindelo.

Um cidad d'éss q'tud condiçon pa ser um grand cidad não so pa mod sé Port cma pa sé, situaçon na geogràfia d'Ilha e d'Mund e num épca em q'tud divia ser fét mà ca fui !

Mà éss passàja, é so pa lembrà e sclarécé nos nova géraçon, pàs podé fcà ta sabé cma naqél temp q'no càtàva conché avião, jà tàva ixisti cùrréi aèreo na Mindelo d'Saocent Cab Verd.

Um sabé cma log q'bsot lé éss sprésson, Cùrréi Aèreo, bsot tem q'po bsot méz pergunta, q'admiraçon ?! Mà nada diss ! Oli sé storia, moda d'cstum sempr chéi daqés colorid prop Mindlense.

Ora naqél temp em q'nos criol e subretud mnin, éra cunvincid cma pùrtugués ca tàva pùpù, mod és éra bronc ! Um mont d'pergunta, tàva intchi nos cabéçinha d' mnin !? Porqé és, e não nòs ? Tud nos tàva bscà sabé, ondé q'tàva nos diférença !

Tud éch pergunta tàva otchà séz resposta, na simplicidad d'cabèça daqés amjér d'valor d'nos terra, q'durant ones e ones prestà um grand sirviç, aqél suciadad d'nos Mindelo quirido sem q'ninguém dà fé.

Caizim - Foto robód na "Arrozcatum" d'Zito Azevedo

Problèma é q'catinha sgòt na ilha! A não ser, um o ot tub dsordénod q'tàva séi d'casa d'inglés o d'alguns brancàja contod na déd, qés tàva tchmà d'sgot !

Tud rest, daqél pov d'nos terra o tàva bà càgà na tchàda, limpà q'pédra, o q'folha d'charutèra, o bombardera o anton q'àga d'mar.

Qem q'tà morà na cidad, tinha sé làta d'novi'hora na càsa, pa fazé sés nescidad, cum pau travéssòd, ondé q'gent éra ubrigod d'trépà, moda um pàpàgòi, pa bà càgà naqél làta , méi d'àga d'màr, q'tàva ubrigà gent fcà ta dfendé, na càda acção, pa ca moiàba polpa.

Na méi déss mont d'majer d'dspéj, tinha uns q'no ca podia sqcé, porq'és ta fazéba part d'mùbilia d'nos Terra Saocent,pa sés grand sirvice prestod na Ilha : Nininha mãe d'Currùka guarda redes, Pinhaus, Antonha Sulibana e ots e ots…q'tàva formà um frente d'libertaçon scatofilo d'Mindelo sem sqcé nos célebr MARI'SALEMA.

Qem q'tàva fazé qél trabòi naqél temp ca tàva morré nem pas sé dsmanzél nem d'fom, qé um làta spéjòd éra cinq scud e um litre d'midj éra dos scud.

D'manéra, q'sés tàva fazé dez volta num dia era cinquenta scud, éra pàpa garantid !!!

Anton, és tàva cumçà désd plumanhà ta carregà àga, o d'Vascona ( àga bind d'Tarrafal d'Mont Trig-Sintanton)o d'Madéral na Saocent, pa pote (recipiente d'po àga, féte d'argila bind d'Bubista) d'casa d'gent. 

E precis oià, cma também catinha canalizçon d'àga doce na cèrts casa. Um verdader problèma. Préç éra igual pa cada làta carrégòd o plumanhà o novi hora da note. 

Muviment d'làta d'àga doce tàva cumçà cidim té volta d'méi dia, q'é dspos q'és amjer tinha d'bàss pa casa, po qél panèla na lum e cuidà d'sés pé d'barriga, sim cma d'pé barriga d'sés fidj.

Clàr q'pa àga doce, catinha control, podia ser carrégòd tud hora d'dia o d'not, mà cma él éra vindid té méi dia, d'manera catinha problèma. Mà pa dspèj de làta d'càca, éra um control svèr.

Anton na Caizim tinha Giròld pliça scocàcàca, q'éra ixigent e didia él ca tàva tchà ninguèm spèjà làta d'merda là.

Log q'd'not tà fchà, éra Anton Grigola na sé biciclèta d'cùrrent frrùgent sempr ta rintchà, q'fàlta d'màssa, q'pum lod éra bom, qé qés amjer tàva fcà log q'cuidod mod barullh d'pédàl daqél biciclèta.

Presença d'Anton Grigola éra nécessàr, porqé às vez tinha um o ot amjer daqés q'naqél cùrrida louca, q'tàva dà topàda e é clàr,làta pa tchon! Era log um chatisse e qél voz roque chéi d grogue, tàva séi log na scùr: Panhà sua porca!!!

Spréçon q'tàva dà guerra ! Qé um moda MARI SALEMA q'catinha pàpa na linga, pa tud gent tàva respondé log: porca é bocé Nho Anton! Jà bsot imaginà o pensà o sabé qzé q'tàva dà !!!

Anton Grigola pa tràz,MARI SALEMA pa diant direct pa Staçon d'Pliça, mà era tchgà cum pé séi q'ot, q'él tàva vràz dod là dent.el ta po ta mété q'tud qem parcé.

El éra um amjer d'dspéj sem igual porq'él éra rapt, e tàva ganhà dnher d'mund num so dia! Mà também cma él catinha fidj, nem hom, él tàva pchà na sé grog sem brincadera.

Moda tud ser human, él tinha sé grand paixão, dvéra dvéra terrivel pa Djo Féi (José Inocencio Silva) e log qél ta tmà sé canha, él tàva bà log pa rua d'Lisboa direct pa loja d'Djo 

Anton éra um verdader dlirio: o Djo séi bo bem dàm fàla, bo sabé q'bo tem uim galoz, bo é d'meu q'certeza !!!

Clàr,Djo furioso, tàva parcé e ta grità sem résultòd: chama a policia… tud gent ta gozà panorama… sai da minha presença sua barriga de gazoile…agora é q'éra arri !!!

Moda gent ta dzé ABSURD ca ta splicod !!! MARI SALEMA mà DJO FEI, dos Personàja Mindlense, um scàtofil e ot q'tàva julgà sér o Visconde do Castelo de Vila Ines d'Almeirão… morré na mesm'dia e fui intérrod na mesm'hora !!!

Anton Mari Gàga, q'também éra d'dspéj, e tàva conché q'él amor infrotod d'MARI SALEMA pa DJO, parcé na porta d'Igreja cum canéca d'sal e él po ta ptàs sal na cachon e ta grità: VAI Q'NUNCA VOLTA !!!

Pas spont d'mut gent !

ZIZIM FIGUERA (José Figueira, Junior)